18 listopada 1965 roku polscy biskupi wystosowali orędzie do biskupów niemieckich, w którym padły słowa „przebaczamy i prosimy o wybaczenie”. Był to jeden z najważniejszych dokumentów w historii pojednania polsko-niemieckiego po II wojnie światowej.
List był niejako odpowiedzią na wystosowane 1 października 1965 r. Memorandum Wschodnie. Autorem i inicjatorem listu był przyszły arcybiskup wrocławski Bolesław Kominek. List był konsultowany z polskimi i niemieckimi biskupami oraz niemieckimi intelektualistami. W napisanym po niemiecku przez abp. Kominka liście, streszczono polskie dzieje, podkreślając ciemne i jasne strony polsko-niemieckich stosunków. Przypomniano, że miliony Niemców ucierpiały wskutek powojennych wysiedleń. Również skutkiem wojny jest granica na Odrze i Nysie. Polscy biskupi zapraszali też niemieckich na obchody tysiąclecia chrztu Polski. 18 listopada 1965 podczas obrad II soboru watykańskiego orędzie podpisało 34 polskich biskupów, m.in. kardynał Stefan Wyszyński i Karol Wojtyła.
List polskich biskupów bardzo negatywnie oceniły władze PRL. Komitet Centralny PZPR uznał, że biskupi sfałszowali historię, że orędzie służyło interesom niemieckim, a jego sygnatariusze dopuścili się zdrady.
W czterdziestą rocznicę tego wydarzenia, które jak się później okazało otworzyło drogę do następnych porozumień międzynarodowych, na wrocławskiej wyspie Piasek postawiono pomnik metropolity wrocławskiego Kominka ze wspomnianym cytatem u jego stóp.